เรื่อง ดอนกิโฆเต้ แห่งลามันช่า ขุนนางต่ำศักดิ์นักฝัน
ผู้แต่ง มิเกล เด เซรบันเตส ซาเบดร้า
ผู้แปล สว่างวัน ไตรเจริญวิวัฒน์
สำนักพิมพ์ ผีเสื้อ
เลขมาตรฐานหนังสือ 9741403143

ดอนกิโฆเต้ แห่งลามันช่าฯ เป็นเรื่องราวของขุนนางต่ำศักดิ์คนหนึ่ง
เขาอายุราวห้าสิบเศษ ซึ่งแก่หง่อมในยุคนั้น
(เมื่อราว 400 ปีก่อน .. ตรงกับยุคพระนเรศวรในบ้านเรา)
ดอนกิโฆเต้ชอบอ่านนิยายอัศวินชนิดคลั่งไคล้
และเมื่อบ้าถึงขีดสุด เขาก็ตัดสินใจว่าตัวเองเป็นอัศวินพเนจรให้รู้แล้วรู้รอดไปเลย
คือนิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า .. ถ้าจะบ้าต้องบ้าให้สุด!?

ดอนกิโฆเต้ออกเดินทางไปกับม้าคู่ใจและอาวุธคู่มือ .. เพื่อผจญภัย และสร้างวีรกรรม
มีอาวุธอันเป็นมรดกตกทอดจากปู่ทวด ชุดเกราะก็ขุดเอาเก่าๆ โล่ก็ยืมเขามา
ส่วนเกราะคลุมหน้า เขาลงมือทำเอง .. ด้วยกระดาษแข็ง!!
(แล้วในตอนต่อมาก็เปลี่ยนไปใช้กะละมัง!!!)
แล้วก็เชื่ออย่างจริงจังว่าตัวเองเป็นอัศวินพเนจรจริงๆ

นอกจากนี้มีชาวนาบ้านใกล้หลงผิดคนหนึ่ง พาลเชื่อไปกับคุณดอนฯ ด้วย
ยอมเดินทางไปกับเขาในฐานะอัศวินสำรอง .. หรือก็คือคนสนิทรับใช้นั่นเอง
ชาวนาคนนี้นามว่าซานโช่ ปันซ่า
ดอนกิโฆเต้ มีม้าคู่ใจอยู่หนึ่งตัว เป็นม้าผอมกะหร่องเหมาะกับเจ้าของ
ม้าของคุณดอนฯ ก็มีชื่อด้วย คือโรสินันเด้
และตามหลักสูตรนิยายอัศวิน
คุณดอนฯ ก็ยังมีหญิงสาวที่เป็นสุดยอดหัวใจเอาไว้เพ้อถึงอยู่อีกคนหนึ่ง
ชื่อของเธอก็คือดุลสิเนอา แห่งโดโบโซ่ .. ซึ่งตลอดเรื่องมีแต่ฉากคุณดอนฯ พร่ำถึง
เธอไม่เคยมีตัวตนโผล่ออกมาเลย ..
เป็นนางเอกที่ไม่มีบทให้โลดแล่น .. แบบนี้ก็ได้ด้วย

เหตุการณ์ดำเนินไปด้วยความเข้าใจผิดต่างๆ นานาของดอนกิโฆเต้
เห็นผิดเป็นชอบ เห็นคนดีเป็นคนร้าย เห็นคนร้ายเป็นคนดี เห็นกังหันลมเป็นยักษ์ ฯลฯ
และสองนายบ่าวก็เข้ากันดีเป็นปี่เป็นขลุ่ย
มีบางครั้งที่ซานโช่แสดงปัญญาคัดค้านความคิดของดอนกิโฆเต้ ..
แต่ก็ถูกอัศวินหลงยุคยกโวหารมาตีตกไปตลอด เรื่องราวจึงเลยเถิดไปได้เรื่อย

เรื่องราวที่เล่าในเล่มนี้ บางครั้งก็เล่าเหตุการณ์การผจญภัยของสองนายบ่าว
ซึ่งผจญภัยไปแบบลุ่มๆ ดอนๆ ในสายตาของคนอ่าน
แต่คือการพิสูจน์ความทรหดอดทน และคือการพิทักษ์โลกในสายตาของดอนกิโฆเต้
ส่วนในบางขณะ ผู้เขียนก็เปลี่ยนไปเล่าเรื่องราวของตัวละครอื่นๆ ที่เข้ามาเกี่ยวพัน
ซึ่งล้วนแต่สลับซับซ้อน สนุกกว่าเรื่องของดอนกิโฆเต้ก็หลายเรื่อง
ผู้เขียนแบ่งบทบาทความสำคัญให้แก่ตัวละครแต่ละตัวเฉลี่ยกันไป
และยังผูกเรื่องให้ตัวละครแต่ละตัวเกี่ยวพัน เกี่ยวโยงกันไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง
ตรงนี้สนุกดี อ่านแล้วก็ทึ่งในพล็อตที่ผู้เขียนวางไว้
เรื่องแทรกย่อยๆ เหล่านี้ ช่วยเปลี่ยนอรรถรสระหว่างอ่านได้ดีเหมือนกัน

แม้ว่าเราจะไม่ค่อยชอบเรื่องราวโดยรวมในหนังสือเล่มนี้สักเท่าไร
แต่สำนวนแปลโดยตลอดเรื่องนั้นดีมาก ภาษาที่ใช้สละสลวย ราบรื่น
แม้แต่ช่วงที่เป็นบทร้อยกรอง หรือลำนำเพลงในเรื่อง
แม้แต่เป็นคำสุภาษิตเปรียบเปรย
จากวัฒนธรรมสเปนยุคโบราณให้เทียบเคียงกับวัฒนธรรมไทย ภาษาไทย

เราอ่านดอนกิโฆเต้แล้ว อดนึกเทียบเคียงหนังสืออื่นๆ ในบ้านเราไม่ได้
เรานึกถึงระเด่นลันได หรือ เพชรพระอุทัย ทำนองนั้น
คือผู้เขียนล้อเลียนนิยายอัศวิน ล้อเลียนอย่างจริงจัง เอาเป็นเอาตายสุดกู่
แต่ปัญหาอยู่ที่เราไม่เคยอ่านนิยายอัศวินหลายๆ เรื่องที่เขายกมาเลย
การอ่านหนังสือไป อ่านเชิงอรรถเทียบไป มันก็ไม่ได้อรรถรส
ไม่อิน ไม่ค่อยขำไปกับมุกของเขาได้เต็มที่นัก
เราพอจะได้กลิ่นความติงต๊อง
พอจะจินตนาการได้ถึงอารมณ์ฟินของแฟนนิยายอัศวินนะ
แต่เราไม่อินไปด้วยไง
อารมณ์คล้ายๆ อ่านแฟนฟิคของตัวละครที่เราไม่รู้จัก ประมาณนั้น

โดยรวมๆ คือ ดอนกิโฆเต้ แห่งลามันช่าฯ สนุกสำหรับเราพอประมาณ
แต่ไม่สุดเท่าที่ผู้เขียนเขียนไว้ มันเข้าถึงยากสักหน่อยในช่วงเริ่มต้น
เราไม่อินกับคนที่อินในเรื่องอัศวินแบบนี้
มันออกจะเวอร์เกินไป .. เข้าใจว่าผู้เขียนทำให้ตลก
แต่พอไม่อิน ไม่มีพื้นฐานมาก่อน มันเลยเฉยๆ มึนๆ ไปกับตรรกะเพี้ยนๆ ของคุณดอนฯ
ถ้าเราเข้าใจวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์สเปน รวมถึงเคยอ่านเรื่องราวของอัศวินมาบ้าง
อาจจะสนุกได้มากกว่านี้ อินกว่านี้ ขำกว่านี้