เรื่อง เดินทางไกลกับไซอิ๋ว
วิเคราะห์ปริศนาธรรมจากมหากาพย์ ไซอิ๋ว
ผู้เขียน เขมานันทะ
ผู้จัดพิมพ์ กองทุนวุฒิธรรม เพื่อการศึกษาและการปฏิบัติธรรม
เลขมาตรฐานหนังสือ –

เดินทางไกลกับไซอิ๋ว เป็นหนังสือที่ผู้เขียนนำวรรณกรรมอิงประวัติศาสตร์จีน
ที่เล่าเรื่องการเดินทางไปอาราธนาพระไตรปิฎกจากชมพูทวีป
ผ่านเส้นทางสายไหม .. เล่าเรื่องสนุกสนาน เป็นนิทานปรัมปราเรื่อง ไซอิ๋ว
ซึ่งมีอยู่แต่เดิมแล้วนั้น มาตีความ และเล่าใหม่
ผ่านแนวความคิดทางพุทธศาสนา (ค่อนไปทางนิกายมหายาน)

ผู้เขียนเล่าหนังสือเล่มนี้ด้วยวิธีการเล่าเรื่องไซอิ๋วอย่างย่อ
แบ่งเป็นตอนสั้นๆ เมื่อจบหนึ่งตอน จะคั่นด้วยบทสนทนา
ระหว่างกาย รูป และอาจารย์ผู้เขียนไซอิ๋ว (กวีโหงว เซ่ง อึง)
ถกเถียงและบรรยายถึงปริศนาธรรมที่ซ่อนไว้ในเนื้อเรื่องที่เล่าไปในแต่ละบทนั้น

ท่านเขมานันทะเปรียบเทียบการเดินทางของพระถังและคณะ
จากประเทศจีน ไปยังไซที หรือชมพูทวีปนั้น
คือการเดินทางภายในของผู้ปฏิบัติธรรม เพื่อไปถึงยังนิพพาน
ท่านเปรียบเทียบพระถังซัมจั๋ง เป็นขันติ ส่วนม้าขาวคือวิริยะ
เห้งเจีย หรือหงอคง เปรียบดังโพธิ หรือปัญญา
มีตือโป๊ยก่ายเป็นศีล และซัวเจ๋งคือสมาธิ
การเดินทางไปถึงนิพพานนั้น ผู้ปฏิบัติธรรมจะต้องถึงพร้อมด้วยศีล สมาธิ และปัญญา
อันได้ฝึกปฏิบัติ และผจญอุปสรรค คือปีศาจต่างๆ ดังในเรื่องไซอิ๋ว
จากปีศาจชั้นหยาบ ไปจนถึงปีศาจชั้นละเอียด
และท้ายที่สุดแล้วจึงจะได้พระไตรปิฏกมาครอง
เปรียบได้กับการเข้าถึงนิพพานนั่นเอง

แต่เดิมตอนเริ่มเรื่องนั้น
ทั้งศีล สมาธิ และปัญญา นั้นยังเถื่อนอยู่
หงอคงหรือเห้งเจีย ก็ยังเป็นปัญญาที่โลดโผน คึกคะนอง
ตือโป๊ยก่าย ก็ยังเป็นศีลที่ทุศีลอยู่
ยังมีความอยากได้อยากมี ตะกละตะกราม
ส่วนซัวเจ๋งก็ยังเป็นสมาธิที่ขุ่นมัว ไม่แจ่มใส
ต่อเมื่อเดินทางฝ่าอุปสรรคไปเรื่อยๆ
ก็เหมือนได้ขัดเกลาจิตใจ
ทั้งศีล สมาธิ และปัญญา ก็เริ่มเข้ารูปเข้ารอยทีละน้อย

ในการเล่าเรื่อง เดินทางไกลกับไซอิ๋ว เล่มนี้
ผู้เขียนอธิบายครอบคลุมทั้งไซอิ๋ว
และขยายขอบเขตความรู้ความเข้าใจของเรา
ให้กว้างไกลออกไปถึงรามายณะ และมหาภารตยุทธ (ในช่วงคำนำ)
ผู้เขียนได้อธิบายกับเราว่า
ทั้งสามเรื่องนี้มีรากฐานสืบเนื่องต่อกันมา

เดินทางไกลกับไซอิ๋ว เป็นหนังสือที่อ่านยาก ในความรู้และความรู้สึกของเรา
บางช่วงต้องใช้เวลาอ่านซ้ำไปซ้ำไปซ้ำมาอยู่สักพัก
แต่ความอ่านยาก ไม่ได้ลดทอนคุณค่าของหนังสือลงเลย
ด้วยคุณค่าที่ว่านี่เอง ที่ทำให้เราเพียรอ่านทำความเข้าใจซ้ำแล้วซ้ำเล่า
คืบหน้าไปอย่างช้าๆ ตามสติปัญญาที่มี
เข้าใจบ้าง ไม่เข้าใจบ้าง แต่ก็ยังสนุกที่จะอ่าน

ความยากของหนังสือ จะค่อยๆ เพิ่มขึ้นไปตามหน้าที่พลิกไป
ในช่วงท้ายๆ สารภาพว่าอ่านแทบไม่เข้าใจเลย
แต่ถ้าเป็นการอ่านเอาเรื่อง ก็ยังคงสนุกดีอยู่
แต่ถ้าจะอ่านเอาความเข้าใจนั้น
ก็เข้าใจบ้าง ไม่เข้าใจบ้างตามกำลังสติปัญญา

เดินทางไกลกับไซอิ๋ว เป็นหนังสือที่เหมาะจะอ่านเล่นเพื่อเปิดโลกธรรมะ
หากยังสนใจจริงจัง ก็สามารถไปต่อยอดเพิ่มพูความรู้ได้
ถึงตอนนั้น ถ้ากลับมาอ่านหนังสือเล่มนี้อีกครั้ง้
เราอาจเข้าใจมันได้แจ่มแจ้งถ่องแท้กว่านี้