เรื่อง ตามรอยเจ้าอนุวงศ์คลี่ปมประวัติศาสตร์ไทย – ลาวผู้แต่ง สุเจน กรรพฤทธิ์สำนักพิมพ์ สารคดีเลขมาตรฐานหนังสือ 9789744843517 จากคำนำผู้เขียน ..ตามรอยเจ้าอนุวงศ์ เล่มนี้ไม่ได้สื่อถึงประวัติศาสตร์ –ที่เกี่ยวข้องกับเจ้าอนุวงศ์เพียงอย่างเดียวแต่ผู้เขียนมีเจตนาสะท้อนให้เห็นไปถึงระบบการเรียนประวัติศาสตร์ของบ้านเราที่ล้วนต่างติดอยู่ในกรอบแห่งความรักชาติ คลั่งชาติหนังสือเรียนวิชาประวัติศาสตร์ให้น้ำหนักในส่วนที่เราเป็นฝ่ายถูกกระทำและละเลยในส่วนที่เราเป็นผู้กระทำ ..  ผู้เขียนจึงหาข้อมูลทางประวัติศาสตร์ครั้งใหม่มองประวัติศาสตร์จากทั้งสองฝ่ายคือไทยและลาวเป็นการมองนอกกรอบแห่งการรักชาติซึ่งเมื่ออ่านเจตจำนงค์ของผู้เขียนแล้ว เราก็กลัวว่าผู้เขียนไม่ได้ตั้งทัศนคติเพื่อยืนอยู่ตรงกลางหากแต่ปมในใจ จะพาเขาไปยืนอยู่อีกฝั่งหนึ่งของคำว่านอกกรอบ แต่เมื่ออ่านจนจบทั้งเล่ม ก็พบว่าเนื้อหาในเล่มเป็นกลาง ไม่ได้เอนเอียงไปทางด้านใดผู้เขียนลงหลักฐานทั้งหมดเท่าที่ยังคงเหลืออยู่ทั้งของฝ่ายไทย ลาว และหลักฐานอื่นๆ เท่าที่เกี่ยวข้องเอาไว้อย่างรอบด้านอ่านต่อเนื่องได้เรื่อยๆ ไม่เบื่อ และสนุกดีหลักฐานต่างๆ ก็ชวนให้เราคิดไปในมุมมองของเราบ้างซึ่งเหมือนบ้าง ต่างบ้าง กับทั้งผู้เขียน และทั้งหนังสือเรียนประวัติศาสตร์ เราเองอ่านประวัติศาสตร์ (ผ่านนิยาย) มาติดๆ กันหลายเล่มในช่วงนี้ก็เห็นได้ชัดเช่นกันว่า ประวัติศาสตร์ไทยที่แท้จริง –ไม่ได้เหมือนที่เขาสรุปให้เราเห็นเป็นชิ้นเป็นอันในหนังสือเรียนเท่าไรนักหรอกจากบันทึกทางประวัติศาสตร์เพียงสั้นๆ หนังสือแต่ละเล่มตีความไปต่างกันราวฟ้ากับดินเรื่องราวเดียวกันแท้ๆ เมื่อมองจากคนละมุม ก็กลายเป็นคนละเรื่อง ไม่ต้องนึกไปไกลถึงเรื่องราวในประวัติศาสตร์ก็ได้เอาแค่เรื่องที่เกิดขึ้นในยุคสมัยของเรา เรายังไม่สามารถรับรู้ความเป็นจริงได้เลยดังนั้น กับเรื่องราวที่เป็นประวัติศาสตร์ เรายิ่งไม่ควรยืดถือ เชื่อถือไปเสียทั้งหมดคิดทุกครั้งที่ได้อ่าน ได้รู้ หรือแม้แต่ได้เห็น ได้ยินไม่มีอะไรดีไปกว่าการใช้หลักกาลามสูตรทั้งสิบประการของพระพุทธเจ้า ภายใน ตามรอยเจ้าอนุวงศ์ เล่มนี้ผู้เขียนใช้วิธีเขียนแบบหนังสือสารคดีบอกเล่าพระราชประวัติของเจ้าอนุวงศ์ตั้งแต่ครั้งทรงพระเยาว์เล่าถึงสาเหตุที่ทรงพลัดบ้านพลัดเมืองมาเป็นองค์ประกันที่กรุงธนบุรีคาบเกี่ยวเรื่อยมาจนถึงกรุงเทพมหานครไล่เรียงไปจนกระทั่งถึงเหตุการณ์ที่คนไทยเรียกกันว่า กบฏเจ้าอนุวงศ์และเล่าไปจนถึงวาระสุดท้ายในพระชนม์ชีพด้วยหลักฐานทั้งจากฝั่งไทยและฝั่งลาว มีลงพื้นที่จริงไปดูสถานที่จริง ไปพูดคุยกับผู้คนในพื้นที่[…]